Thu hoạch và sơ chế cao su thiên nhiên

I. Tiếp nhận nguyên liệu:

1.Thu mủ:

Đầu tiên người thợ cạo lấy mủ chén, bốc mủ dây và chén được để sạch.Tình trạng mủ nước bị nhiễm vi khuẩn trong không khí là rất quan trọng. Mảnh vỏ, lá cây, cành cây và các chất được lấy đi trước khi cạo.

Thùng phải làm bằng vật vật liệu được chấp nhận.

Trạm thu mủ thong thường là một chỗ trú và có mái che nhưng không có tường, nền nhà phải được tráng xi măng và phải dốc về các phía xung quanh.

2.Chuyên chở mủ:

Mủ nước từ các bồn gần nhà máy được bố trí hợp lý, vườn cao su lớn, hoặc khúc khuỷu bố trí sau cho các mù nước được các thợ cạo đưa về các điểm thu mủ một cách thuận tiện để vào bồn chuyển đi. 

Các bồn này được chuyển bằng xe tải, máy cày hoặc máy kéo

Thợ cạo đổ mủ nước vào bồn tiếp nhận mủ tại các trạm thu mủ, mủ nước đổ vào các bồn vận chuyển di động và đưa về nhà máy.

Các bồn vận chuyển được giao và để lại các trạm thu mủ từ sáng sớm và được thu về khi các bồn này đã đổ đầy.

3.Nhận mủ tại nhà máy:

Tiếp nhận mù: khi mủ nước từ vườn cây được thu về phải vận chuyển càng sớm càng tốt, trong vòng một giờ với cự ly ngắn 3-5 km.

Trước khi tiếp nhận mủ trong nhà máy để trộn và sơ chế không cần cho hóa chất bảo vệ vào hoặc là cho với nồng độ thấp

                         Vd: Amoniac (NH3) 0,05%

Mủ nước được thu nhận từ các cự ly xa hoặc được giữ trong các trạm tại vườn cây trong một thời gian dài vì điều kiện chuyên chở, đường xá… Amoniac được xem như là hữu hiệu nhất 0,01%-0,15% thêm Amoniac càng sớm càng tốt vào mủ nước.

Khi đến trung tâm thu nhận tại chỗ hoặc đến trạm thu nhận của nhà máy, mủ được lọc qua rây thép không gỉ 40-60mesh hoặc rây kim loại (Monel) giữ hai rây song song và dùng thay đổi nhau, không được chà và vỗ vỗ vào rây...

4.Đo hàm lượng:

Cân lấy 10g mủ nước (cân chính xác đến 0,01g) trút mủ trải đều trên chảo nhôm, tráng lọ vào chảo cho sạch bằng nước cất, hơ trên ngọn lửa cho chín đều cho đến khi nước bốc hơi hết.

Tiếp tục nướng mủ trên chảo cho đến khi thấy mặt mủ không còn màu trắng của mủ nước,mủ chuyển sang màu vàng.

Để nguội gỡ lấy mủ trong chảo ra cân cao su thô trên cân kỹ thuật đã cân.

Cách đo trọng lượng sơ chế:

                                                    M1

                     TSC%=    100 x   ------      

                                                    M0

Trong đó: 

+ M1: Trọng lượng sau khi nướng.

+ M0: Trọng lương mẫu sau khi nướng.

Khi đã có TSC người ta quy đổi ra DRC theo bảng quy đổi, căn cứ vào DRC xác định được hàm lượng mủ ban đầu để tính khối lượng cho từng xe mủ và làm cơ sở cho việc pha loãng mủ theo yêu cầu đánh đông chế biến.

Để tính lượng nước pha loãng mủ ta sử dụng công thức:

 

                                                    DRC1      

                      Vnước = Vmủ.( ---------    -   1)                     

                                                   DRC2

Trong đó:

+ V_mủ : Thể tích mủ cần pha (lít)

+ V_nước: Thể tích nước cần pha (lít)

 + DRC1: hàm lượng mủ ban đầu.

 + DRC2: hàm lượng mẫu cần pha loãng.

Thông thường ở các nhà máy người ta pha loãng mủ ở DRC=25% trước khi cho xuống mương đánh đông. Nhưng đối với nhà máy XNCB tùy theo yêu cầu chế biến từng loại sản phẩm khác mà pha loãng.

II. Pha trộn, đánh đông:

1.Pha trộn:

Bật công tắc vận hành máy khuấy,trộn đều mủ trong hồ cho đến lúc số mủ trong hồ đạt đến mức quy dịnh thì ngưng khuấy. Trong thời gian sấy ta sẽ cho hóa chất vào trong hồ mủ tùy theo yêu cầu chế biến từng loại mủ như:

Hydrolamin Neutral Sunfat (HSN) liều lượng 1,5 kg/1 tấn cao su khô, nồng độ dung dịch khi sử dụng là 10% cho chế biến mủ SVR CV các loại.

Metabisulfit Natri liều lượng 0,2-0,4 kg/1 tấn cao su khô,nồng độ khi sử sử dụng là 3% (công dụng  chống oxy hóa bề mặt cao su).

Sau khi ngưng máy khuấy để lắng tạp chất 5-10 phút sau đó mủ được xả vào các mương rãng để đánh đông.

Máy khuấy trộn

Máy khấy trộn cao su là loại thiết bị phụ được lắp đặt trên các hồ rửa, trong dây chuyền công nghệ chế biến mủ tạp (thay thế cho bơm thổi - Blowpump).Máy khuấy kiểu KTCS - 6000 được thiết kế và chế tạo đáp ứng được các công nhau (10mm- 50mm).

+ Đảo rửa các chất bẩn dính trong mủ cao su (đất, đá, cát, kim loại...).

+ Tạo dòng nước luân chuyển trong hồ để các chất bẩn lắng xuống đáy hồ và làm rời rạc các cục mủ cao su để tạo điều kiện thuận lợi gàu tải chuyển mủ cao su đến thiết bị kế tiếp.

2.Đánh đông:

Mục đích: loại bỏ hầu hết lượng nước (serum) cũng như chất lỏng khác.

Khi đánh đông ta phải thực hiện các bước sau:

+ Kiểm tra thể tích mủ khi pha trộn trên mỗi mương

+ Kiểm tra nồng độ thực tế acid trong từng thùng hay trong bồn chứa trước khi bắt đầu đánh đông.

+ Kiểm tra vệ sinh của tất cả các rãnh đánh đông, đảm bảo hỗn hợp mủ nước với acid được khuấy dọc theo chiều dài của rãnh đánh đông để đạt được độ đồng đều pH (5-6).

Phun dung dịch Bisulfic (Natri thiosunfat Na2S2O3) 3% trên bề mặt của mủ sau khi việc đánh đông hoàn tất.

+ Sau khi đánh đông 2-3 giờ kiểm tra việc hoàn tất đánh đông. Mủ đông xấu phải được xuống hạng và được xử lý bằng cách thêm acid hay kéo dài thời gian đông tụ.

+ Chú ý: trong trường hợp không áp dụng phương pháp đánh đông theo dòng chảy thì cần phải kiểm tra lượng acid dùng cho từng mương.

*Có 2 phương pháp đánh đông:

2.1.Đánh đông theo phương pháp chảy rối:

Mủ từ hỗn hợp được xả qua máng phân phối tuần tự xuống các rãnh theo số lượng quy định.

Khi dòng mủ bắt đầu chảy vào máng xả,nhanh chóng mở van cung cấp acid để axit kịp thời trộn lẫn với mủ. Điều chỉnh lưu lượng acid phù hợp với liều lượng mủ bằng van điều tiết sau cho pH của mủ trong rãnh đạt 5-6 một cách đồng đều

Dùng dụng cụ khuấy mủ dọc theo rãnh để đảm bảo acid được phân tán đều khắp trong rãnh.

Sau khi đánh đông khoảng 5-10 phút dùng tia nước mạnh để hạ bọt trên bề mặt rãnh mủ.

2.2.Đánh đông theo phương pháp thủ công:

Trong khi xả mủ từ hồ hỗn hợp (hồ trung gian) xuống các rãnh đánh đông,dung bừa trộn đều mủ trong rãnh từ 2-3 lần.

Dùng vòi nước có áp lực cao xịt hạ bọt trên bề mặt mủ.

Tính đúng số lượng acid nguyên chất cần sử dụng để làm đông tụ khối lượng mủ trong từng rãnh.

Tính lượng nước cần để pha loãng lượng acid này từ nồng độ nguyên thủy ban đầu thành nồng độ sử dụng (không lớn hơn 2,5%).Chia đều lượng acid cùng lượng nước thêm vào cho các thung chứa đặt dọc theo rãnh.

Rót đều dung dịch acid đã pha loãng vào rãnh và dùng bừa trộn đều liên tục từ 4-8 lần cho acid được phân phối  đều trong mủ .

Để bảo quản trong quá trình đông tụ chờ chế biến người ta dùng vòi nước có áp lực cao xịt hạ bọt trên bề mặt mủ trong rãnh.

+  Phun dung dịch bảo quản Bisulfit Natri 3% lên bề mặt khối phủ sau khi hạ bọt từ 15-20 phút hoặc phủ tràn một lớp nước dày từ 2-3 cm.

+  Dùng vải bạt nylon đậy lên trên những mương nủ để tránh côn trùng và tạp chất rơi vào trong mủ. 

+ Kiểm tra tình trạng đông tụ mủ vào khoảng 1 giờ sau khi đánh đông.Nếu phát hiện mương nào không đông tụ  tốt phải xử lý bằng cách cho them acid vào.

+ Sau 6 giờ trở lên mủ đông hoàn toàn được đưa vào chế biến, mủ đánh đông trước được theo thứ tự mương cho đến hết mủ. 

 

3.Cách pha chế hóa chất:

Pha chế dung dịch acid fomic 2,5%

+ Acid formic được cung cấp dưới dạng đậm đặc có nồng độ khoảng 80-85%.Do đó cần phải pha loãng dung dịch thành dung dịch 2,5% để dùng trong đánh đông mủ

+ Tính lượng nước thêm vào để pha loãng:                                                     

    Vn: thể tích lúc cần thiết thêm vào(l)

    C: nồng độ của acid (%)

    Va: Thể tích dung dịch acid đậm đặc(l)

Sau khi tính được lượng nước cần thiết thêm vào để pha loãng dung dịch acid thành dung dịch 2,5 % ta cho lượng nước này vào bồn chứa acid trước, sau đó mới rót từ từ dung dịch acid đậm đặc vào sau.Khi đã rót hết acid vào bồn chứa, ấn công tắc vận hành máy khuấy  hoặc dùng dụng cụ cầm tay để khuấy dung dịch này trong 2 phút.Chú ý:tuyệt đối không cho acid vào bồn chứa trước khi cho nước vào

Pha chế dung dịch MBS 3% và HNS 10%:

Hai hóa chất này được cung cấp ở dạng bôt vì thế cần thiết để hòa tan chúng trong nước thành dung dịch. Khi dùng trong công tác chế biến các câp hạng cao su CV 60, CV 50

Tính lượng nước cần thiết để hòa tan Metalbisulfit thành dung dịch MBS 3% và hydroxyt lamin thành dung dịch HNS 10%

+ Cứ 1,5 kg HNS thì hòa tan 15 lít nước

+ Cứ 0,3 kg MBS thì hòa tan 10 lít nước  

Sau khi tính toán được thể tích nước ta cân lượng hóa chất MBS hoặc HNS cần dùng.Cho vao thùng nhựa, kế đó cho lượng nước đã tính vào và khuấy đều cho đến khi hóa chất tan hoàn toàn.

 

III. Gia công cơ học:

1.Máy cán kéo:

Công dụng: cán vắt khối mủ đông (loại bớt nước và hóa chất) và tạo thành tờ

Có tác dụng vừa cán ép vừa kéo khối mủ từ mương đánh đông vào máy,khối mủ ở mương đánh đông có độ dày 0,4-0,6 m khi qua máy cán kéo còn lại khoảng 100-120 mm và đã loại bỏ bớt nước và serum trong mủ.Trước lúc lấy nước vào mương ta phải kiểm tra mức độ đông của mủ nếu mủ không đạt yêu cầu thì ta phải xử lý lại. Nếu mủ đông đạt yêu cầu thi ta cho lấy nước vào mương và vận hành máy cho mủ vào cán, theo dõi  di chuyển mủ qua mương nước và qua máy cán trong suốt quá trình sản xuất. Hớt ngay các bợn mủ đông trên mương ra ngoài.

Thao tác vận hành máy:

   vTrước vận hành:

Bước 1: Xả nước vào mương dự định sẽ cán

Bước 2: Kiểm tra khe hở giữa 2 trục cán bảo đảm không có vật lạ hay mủ còn lại bên trong

Bước 3: Kiểm tra các thiết bị che chắn an toàn 

Bước 4: Đẩy máy trên đường ray đến vị trí mương mủ dự định cán

   vVận hành:

Bước 1:.bật công tắc vận hành máy chờ đạt tốc độ quy định (khoảng 1 phút). Dùng tay đưa khối mủ lên trục cán, chờ cho máy kéo được khối mủ rồi ta thả tay ra

Bước 2:Trong quá trình máy hoạt động có thể bổ sung nước trên mương mủ để nâng khối mủ lên nhằm làm cho máy kéo tải được nhẹ nhàng.Tuy nhiên không được cho nước vào mương để làm khối mủ đông nổi lên quá 30 phút trước khi bắt đầu cán 

Bước 3:Trong suốt quá trình vận hành máy cán kéo, máy chứa nủ bên dưới máy cán kéo phải được bổ sung nước sạch liên tục

Kết thúc: Ấn công tắc tắt máy, lấy hết mủ còn sót lại trong máy ra, vệ sinh máy và mương sạch sẽ. Khối mủ sau khi qua máy cán kéo được đưa xuống mương cán kéo chứa đầy nước được chuyển tới máy cán crep nhờ băng tải

2.Máy cán crep:

Sau khi qua máy cán kéo thì một phần serum trong mủ đã bị mất đi và lúc này băng tải tiếp tục đưa mủ vào hệ thống ba máy cán  có các thông số kỹ thuật như nhau riêng cấu tạo của khe hở của 2 trục giảm dần được nối với nhau qua hệ thống băng tải nhằm làm cho miếng mủ được mỏng hơn.khi có mủ ở mương cán kéo được đẩy tới công nhân đặt tờ mủ lên băng tải của máy 1,mở hệ thống vòi nước rửa mủ trên mỗi máy cán,cho mủ tờ lần lượt qua máy 1,2,3.Điều chỉnh độ khép trục phù hợp để không bị ngẹn mủ hay xuất tờ mủ khi đang chạy,khi hết ca vệ sinh máy sạch sẽ và cho dừng máy

3.Máy cán cắt: 

Từ máy băm mủ được tải đến máy cán cắt. Máy được trục cuốn có tốc độ vô cấp n1=80-100 vòng/phút, đưa mủ cuốn vào máy trên của lưỡi dao tĩnh có điều chỉnh độ hở dao.dao động là 1 trục cắt có:

Chiều dài trục: l=760 mm

Đường kính trục: D=360 mm

Rãnh cắt có profil: (9.9.9) mm

=150aGóc nghiêng rãnh cắt so với phương ngang:

Dao động được kéo bằng động cơ 60 HP, truyền động bằng đai đến dao có n2=1000 vòng/phút.nếu hạt không đều thì công nhân cơ khí sẽ điều chỉnh dao cắt lại sao cho phù hợp.

 

4.Hệ thống băng tải: 

  - Băng tải gàu

   Băng tải gàu là thiết bị phụ được bố trí trong các dây chuyền công nghệ chế biến mủ cốm SVR 10 - 20. Ưu điểm của băng tải gàu là chuyển nguyên liệu mủ cao su ở dạng cục, rời rạc có kính thước từ 30mm - 120mm. Chính đặc điểm này nên băng tải gàu thường được bố trí tại các hồ trộn - rửa, để chuyển mủ cao su từ hồ này sang hồ khác, hoặc từ thiết bị này sang thiết bị khác v.v...

Băng tải gàu - BTG do An Sơn chế tạo có kết cấu gọn nhẹ, năng suất cao, tùy theo vị trí của băng tải trong dây chuyền mà băng tải có một tốc độ hoặc điều chỉnh tốc độ vô cấp. 

  - Băng tải cao su

  Băng tải là thiết bị phụ, có công dụng chuyển tải cao su nguyên liệu liên kết giữa các thiết bị với nhau, kết tạo thành một dây chuyền thiết bị hoàn chỉnh, có tính tự động hóa cao, tăng năng suất lao động, giảm chi phí chế biến đồng thời cải thiện điều kiện làm việc của công nhân. Do tính đặc thù của từng loại nguyên liệu đưa vào chế biến, qua nhiều năm nghiên cứu và rút tỉa kinh nghiệm, băng tải - BTCS do An Sơn chế tạo có các ưu điểm nổi bật sau :

+ Băng tải điều chỉnh được tốc độ vô cấp, có thể điều chỉnh ngay trong lúc dây chuyền đang hoạt động.

+ Dãy băng cao su được cấu tạo 2 lớp bố, một mặt trơn, một mặt tạo nhám, do vậy có thể lắp đặt băng tải nghiên so với mặt phẳng nằm ngang của nền xưởng một góc từ 0 - 300.

  Có chức năng là chuyển tải cao su tờ đến các máy cán. Gồm có 4 băng tải gàn như giống nhau.Chỉ khác nhau về độ dài ngắn của băng tải để phù hợp với cự ly của các máy cán.

 

5.Sàn rung:

Sàn rung của dây chuyền mủ tạp 

Sàn rung là thiết bị phụ nhưng có nhiều công dụng rất quan trọng, đó là: tách nước ra khỏi mủ, rải đều mủ vào thùng ở dạng tơi không nén chặt tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình sấy, cải thiện tốt chất lượng sau khi sấy

Là một sàn lưới trên lưới có nhiều lỗ với mật độ lỗ là 80 lỗ/inch

Sàn rung có tác dụng chủ yếu để tách nước ra khỏi hạt cốm cao su và rửa lại hạt cao su bằng nước sạch lần cuối trước khi sấy 

Sàn rung được gắn với một cụm lệch tâm, tạo ra dao động rung mạch làm nước tách ra khỏi hạt cốm trước khi sấy.Sau đó hạt cốm được chuyển xuống phểu cấp liệu để xuống thùng sấy

 

IV. Sấy:

 Lò sấy :

      - Lò sấy kiểu xe goòng là kết quả của nhiều năm nghiên cứu phát triển và rút tỉa kinh nghiệm trong ngành chế tạo máy chế biến cao su, đặc biệt thích ứng với sấy cao su dạng cốm, bún đang được các nhà máy sơ chế cao su quan tâm. 

      - Lò sấy kiểu xe goòng làm việc tin cậy, hiệu quả với năng suất cao, tiêu thụ năng lượng và nhiên liệu thấp, rất phù hợp với nhiệt độ sấy thấp để cho chất lượng sản phẩm cao.   

Từ sàn rung rơi xuống mủ cốm được xếp đều đặn ngang với miệng thùng trong các thùng sấy (18 ngăn), được xe giòng đẩy đến trước đầu lò sấy.Ở đây được trang bị một hệ thống xích tải hoạt động để đẩy thùng vào lò, được cài đặt role thời gian là 10 phút  cho một thùng (động cơ 2,2 kw)

Giai đoạn 1:(từ thùng 1 đến thùng 3) vật liệu được hút để ráo nước trong hạt mủ nhờ quạt hút ẩm 

Gai đoạn 2: (từ thùng 4 đến 16 ) vật liệu được gia nhiệt và tách hơi nước ra khỏi hạt mủ dần cho đến hết(giai đoạn sấy)

Giai đoạn 3:(từ thùng 17 đến 18) sản phẩm được làm nguội dần trước khi đưa ra ngoài, kết thúc một giai đoạn sấy.

       + Thời gian sấy của một thùng là 10 phút được cài đặt tự dộng bằng role nhiệt. vì vậy sau 10 phút có 1 thùng sấy vào lò đồng thời có một thùng sấy ra khỏi lò,cứ như vậy thì một thùng sấy từ lúc vào và ra khỏi lò là 3h kết thúc một chu kì sấy. Thùng sấy sau khi ra khỏi lò, mủ được lấy ra khỏi các hộc sấy bằng các mốc sắt và xếp lên băng tải con lăn. 

Phân loại:

 Mủ vừa ra khỏi lò phải được phân loại rất kỉ nhằm phát hiện mủ có bị sống hoặc bị chảy dính hay không để kịp thời chỉnh nhiệt độ sấy  và phải phân loại màu sắc, vàng sáng là mủ SVR 3L,sáng hơn nữa là mủ SVR L, còn hơi vàng sẫm là SVR 5, và hơi sẫm và có độ nhão là SVR CV 60, còn đối với SVR CV 50 thì vàng sẫm và nhão hơn nữa.

V.Cân ép:

        Khi đã được kiểm tra, phân loại, đưa qua hệ thống cân trọng lượng theo quy định khối lượng cho một bành mủ (20 kg;33,33 kg và 35 kg)

        Mủ đã cân được cho vào khuôn máy ép bành và ép, thời gian ép một bành từ 20- 30 giây. Mủ được lấy ra ngoài, khi cán ép đi qua bộ phận gạy làm rớt bành mủ xuống các ống 

 

VI. Đóng gói:

Việc đóng gói bành cao su phải được thực hiện ngay sau khi ép và kiểm tra.Khung pallet và thùng pallet được làm bằng gỗ phải được xử lý không có mối mọt, vỏ cây.

Các khung pallet phải đảm bảo đính các thanh gỗ kế nhau bằng đinh và đai nẹp. Đế, hông và nắp được nối liền với nhau bằng các đai thép (rộng tối thiểu 16 mm, dày 0,55 mm; và lực chịu căng là 580 kg).

Sau khi cân và ép thành từng bành có trọng lượng 25 kg; 33,3 kg; 35 kg…..tùy theo yêu cầu khách hàng. Mỗi bành được kiểm tra kỹ để lấy ra những chấm đen hoặc trắng(nếu có) trước khi cho vào bao PE dày 0,03 mm-0,1 mm tùy theo yêu cầu khách hàng. 

Sau đó xếp các bành cao su vào pallet, đối với các loại bành 33,3 kg và 35 kg thì xếp 36 bành vào pallet. Đối với các loại bành 25 kg thì xếp 48 bành. 

 

Bài viết được sưu tầm từ: http://trieukhoi.blogspot.com/

 

Posted in: ban nguyen lieu cao su,cao su,cao su thien nhien,che bien cao su,che bien mu cao su,gia mu cao su,so che cao su,thu hoach mu cao su